Umowy kredytów powiązanych z CHF zawierają zapisy, iż:

1. 1. bank ustala kurs wypłaty kredytu (kurs kupna)
   2. kurs do spłaty kredytu (kurs sprzedaży).

Takie klauzule są abuzywne (niedozwolone), a skutkiem ich usunięcia  jest nieważność całej umowy.

Klauzule abuzywne

1. 1. postanowienie jest stosowane przez przedsiębiorcę wobec konsumentów
   2. postanowienie nie zostało indywidualnie uzgodnione – brak negocjacji umowy
   3. postanowienie kształtuje prawa i obowiązki konsumenta w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami – brak równowagi stron w umowie
   4. postanowienie narusza w sposób rażący interesy – jednostronne i władcze ustalanie kursu waluty
   5. postanowienie nie dotyczy sformułowanych w sposób jednoznaczny głównych świadczeń stron – świadczenie kredytobiorców nie zostało sformułowane jednoznacznie

Skutek abuzywności klauzul

Po stwierdzeniu przez Sąd, że jest to klauzula abuzywna, należy uznać, że nie wiąże ona kredytobiorcy. I do tego nie wiąże go od momentu zawarcia umowy, czyli tak jakby jej wcale w tej umowie nie było. Brzmienie przepisu jest jednoznaczne – klauzula nie wiąże konsumenta. Nie wskazuje się tutaj, że powinna ona podlegać jakimkolwiek modyfikacjom. W związku z powyższym, w umowie nie ma już przeliczania między PLN a CHF i na odwrót. Nie ma więc żadnej potrzeby, aby uznać, że możliwe jest przyjęcie, że miejsce tego postanowienia zajmuje inny sposób określenia kursu waluty obcej wynikający z przepisów prawa lub zwyczajów. Z tego względu, na pytanie pierwsze odpowiedź powinna być negatywna. Bank przy zawieraniu umów kredytu powiązanych z CHF naruszyły również zasady swobody umów Przyczyną wadliwości umowy, prowadzącej do jej nieważności, jest również narzucony przez bank sposób ustalania wysokości kwoty podlegającej zwrotowi a w konsekwencji i wysokości odsetek – a więc głównych świadczeń kredytobiorcy. Ustalenie ich wysokości wiąże się z koniecznością odwołania się do kursów walut ustalanych przez bank w tabeli kursów. Tymczasem ani umowa, ani inne wzorce umowne stanowiące podstawę ustalenia treści łączącego strony stosunku prawnego, nie określały prawidłowo zasad ustalania tych kursów. Podkreślić przy tym trzeba, że nie ma znaczenia w jaki sposób bank w rzeczywistości ustalał kursy walut. Analizie w świetle przepisów regulujących granice swobody umów podlega treść czynności prawnej, a nie sposób wykonywania umowy. Takie ukształtowanie stosunku zobowiązaniowego narusza jego istotę, gdyż wprowadza do stosunku zobowiązaniowego element nadrzędności jednej ze stron i podporządkowania drugiej strony, bez odwołania do jakichkolwiek obiektywnych kryteriów, zakreślających granice swobody jednej ze stron. Naruszenie istoty stosunku zobowiązaniowego oznacza przekroczenie granic swobody umów określonych w art. 353  1  kc i prowadzi do nieważności czynności prawnej jako sprzecznej z ustawą (art. 58 kc). Dotknięte nieważnością postanowienia dotyczą bowiem głównego świadczenia kredytobiorcy, tj. zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu i zapłaty odsetek, co należy do essentialia negotii umowy kredytu.

Bezwzględna nieważność umowy kredytu denominowanego

Zgodnie z art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo bankowe (Dz.U.2002.72.665 t.j.), w brzmieniu obowiązującym w dacie zawarcia umowy pomiędzy stronami, przez umowę kredytu bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy na czas oznaczony w umowie kwotę środków pieniężnych z przeznaczeniem na ustalony cel, a kredytobiorca zobowiązuje się do korzystania z niej na warunkach określonych w umowie, zwrotu kwoty wykorzystanego kredytu wraz z odsetkami w oznaczonych terminach spłaty oraz zapłaty prowizji od udzielonego kredytu. W myśl art. 69 ust. 2 Prawa bankowego, umowa kredytu powinna być zawarta na piśmie i określać w szczególności:

1. 1. strony umowy,
   2. kwotę i walutę kredytu,
   3. cel, na który kredyt został udzielony,
   4. zasady i termin spłaty kredytu,
   5. wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany,
   6. sposób zabezpieczenia spłaty kredytu,
   7. zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu,
   8. terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych,
   9. wysokość prowizji, jeżeli umowa ją przewiduje oraz
   10. warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy.

Umowy frankowe odbiega od istoty umowy kredytu.

W chwili zawierania umowy kredytu kredytobiorcy nie są w stanie samodzielnie określić wysokości świadczenia banku, a w konsekwencji wysokości kwoty kredytu, który został im przyznany. W umowie nie określono również głównego zobowiązania kredytobiorców, tj. nie oznaczono mechanizmu pozwalającego na ustalenie kwoty kredytu podlegającego spłaceniu. Treść przepisu art. 69 ust. 1 ustawy – Prawo bankowe wskazuje na podwójne znaczenie słowa „kredyt”. Z jednej bowiem strony stanowi o środkach pieniężnych oddanych do dyspozycji kredytobiorców, z drugiej zaś oznacza kwotę wykorzystanego kredytu, którą kredytobiorcy zobowiązują się zwrócić wraz z odsetkami. Wymaganie oznaczenia kwoty kredytu wypłacanego i spłacanego mogłoby zostać uznane za spełnione tylko wówczas, gdyby w umowie wskazano sposób obliczenia kwoty kredytu oraz rat kapitałowoodsetkowych w CHF przeliczanych na walutę polską, tj. gdyby kursy kupna i sprzedaży zostały oznaczone w sposób niezależny od banku np. poprzez odwołanie się do średnich notowań, w szczególności do kursów ogłaszanych przez Narodowy Bank Polski. Eliminacja z treści umowy kredytu postanowień dotyczących głównych świadczeń stron, czyli tych według których miała zostać określona kwota wypłacanego kredytu i raty kapitałowo – odsetkowe, musiałaby prowadzić do wniosku, że istotne przedmiotowo postanowienia kredytu w tej umowie w ogóle nie zostały określone. Bez takich postanowień nie może dojść do ważnego zawarcia umowy kredytu denominowanego. Z przyjętej przez bank konstrukcji umowy kredytu wynika zatem, że w chwili zawarcia umowy, nie doszło do precyzyjnego i jednoznacznego określenia kwoty kredytu. Umowy nie określają zatem wprost kwoty podlegającej wypłacie oraz zwrotowi przewidując jedynie, że kwota ta zostanie ustalona w wyniku określonych działań matematycznych dokonywanych przy wykorzystaniu kursu walut z tabeli banku. Stosując do przeliczenia tworzoną przez siebie tabelę kursów bank narzucił swoim kontrahentom sposób ustalania wysokości kwoty podlegającej wypłacie oraz zwrotowi. Umowa o kredyt powinna zatem w szczególności określać kwotę środków pieniężnych, którą bank zobowiązuje się oddać do dyspozycji kredytobiorcy. Wobec powyższego, umowa kredytu denominowanego jest nieważna ex tunc na podstawie art. 58 § 1 k.c. jako sprzeczna z art. 69 ust. 1 i ust. 2 pkt 2 ustawy Prawo bankowe w brzmieniu obowiązującym w chwili jej zawierania.

Podsumowanie

Umowa może zostać uznana przez Sąd za nieważną ze względu na:

1. 1. zawarcie klauzul abuzywnych
   2. spread walutowy
   3. brak równowagi stron
   4. naruszenie istoty stosunku zobowiązaniowego
   5. braku rzetelnej informacji o ryzyku kursowym
   6. brak określenia kwoty kredytu

Moja kancelaria na bieżąco monitoruje orzecznictwo sądów powszechnych w zakresie spraw frankowych.  Dzięki temu reprezentując klientów przed sądami posługuję się najświeższym orzecznictwem sądów krajowych, jak i europejskich. Jeżeli masz wątpliwość co do treści swojej umowy kredytu i rozważasz podjęcie kroków prawnych z tym związanych, skontaktuj się ze mną i prześlij mi swoją umowę celem dokonania wstępnej weryfikacji jej treści. mail: biuro@radcapiatek.pl